Op woensdag 24 januari werden de Musical Awards uitgereikt in het Circustheater in Scheveningen. Nu een aantal weken later zijn ook de bijbehorende juryrapporten gepubliceerd, deze kun je hieronder teruglezen. Een beknopt overzicht van alle winnaars van de awards bekijk je hier, het terugkijken van alle optredens van de avond kan hier.
Vrouwelijke hoofdrol in een grote musical
Simone Kleinsma
Dat Simone Kleinsma op het hoogste niveau zingt, danst en acteert, met een ongekend gevoel voor timing, weten we al jarenlang, dankzij vertolkingen van uiteenlopende rollen in vele musicals. Zij werd daarvoor –terecht- al eerder gelauwerd, óók met Musical Awards.
Maar met de wijze waarop zij schrijfster Annie M.G. Schmidt tot leven brengt in de musical Was Getekend, Annie M.G. Schmidt voegt zij een nieuwe dimensie toe aan haar toch al zo rijke carrière. Kleinsma speelt Schmidt zonder de schrijfster te imiteren – al verraden haar houding en kleine gebaren (de wijze waarop Annie met regelmaat naar sigaretten zoekt) hoezeer zij studie heeft gemaakt van de schrijfster. Kleinsma maakt van Schmidt een mens van vlees en bloed en een persoonlijkheid met een sterk karakter, die op onbewaakte ogenblikken ook haar kwetsbaarheid durft te laten zien. Moeiteloos schakelt Kleinsma van bijna achteloos en laconiek naar gevoelig en betrokken, van non-conformistisch naar onzeker, van schalks naar bezorgd. Ze wil niet geforceerd op Schmidt lijken maar wórdt Schmidt, omdat haar spel levensecht is en mooi laat zien hoe Schmidt, naarmate de jaren vorderen, toeschietelijker wordt – ook ten aanzien van haar zoon met wie ze steeds meer in het reine komt.
Kleinsma maakt in deze voorstelling volkomen geloofwaardig dat Annie M.G. Schmidt zelf zingt. Haar vertolking van het breekbare Zonder jou is het ontroerende hoogtepunt van de voorstelling, en maakt extra veel indruk doordat de tekst die zij zingt over haar eigen leven lijkt te gaan, in een jaar waarin Kleinsma –net als Schmidt eerder- haar man verloor. Maar ook zonder die parallel en de kennis daarvan excelleert en ontroert Kleinsma op dat moment.
Uitgerekend in het jaar dat voor haar privé zo veelbewogen was speelt Kleinsma de rol van haar leven. Ze laat ons op overtuigende wijze kennis maken met een vrouw die vaak de regie voerde, en zichzelf liever achter verhalen verschool dan dat zij zichzelf aan het grote publiek prijsgaf. Maar dankzij haar vertolking leert dat publiek Schmidt nu beter kennen. De jury kent Simone Kleinsma dan ook van ganser harte én unaniem de Conny Stuart Musical Award toe voor Beste Vrouwelijke Hoofdrol in een Grote Musical.
Mannelijke hoofdrol in een grote musical
Thomas Acda
In het programmaboekje van de musical Fiddler on the roof zegt Thomas Acda: ‘Wat me het meest aanspreekt is de zwaarte van de musical die licht wordt gebracht. Als het echt grote dilemma’s zijn, en groot verdriet, maak je je beste grappen en maak je de mooiste liedjes.’
Het typeert Acda, en het is precies wat hij in zijn rol van Tevye waarmaakt: met ogenschijnlijk vederlicht spel en ogenschijnlijk gemak maakt hij de tragiek van zijn personage diep voelbaar. In alles voel je als toeschouwer na waarmee Tevye wordt geconfronteerd: de onnavolgbare keuzes van zijn dochters, het ongemak ten aanzien van zijn veel rechtlijniger vrouw, de aanspraak die hij –vanuit een voor zijn gevoel al bijna verloren strijd- maakt op het verantwoordelijkheidsbesef van zijn God. Tevye zwemt, tegen de klippen op, in zijn eigen fuik en raakt, hardop redenerend, verstrikt in zijn eigen overwegingen. Acda weet, met een groot gevoel voor timing en relativering, compassie op te wekken voor Tevye’s worsteling met een kantelend wereldbeeld en zijn hang naar behoudzucht. Krijgt de lachers op zijn hand door goed geplaatste terzijdes. En is uiterst geloofwaardig op het moment dat Tevye, als ook zijn dochter Chava voor een andere weg kiest dan de weg die hij voor ogen had, opeens ferm op zijn strepen gaat staan. Op dat moment ontroert Acda ook, omdat zijn wanhoop en zijn worsteling met te grote verantwoordelijkheden zo evident worden.
We wisten al dat Acda prachtig kan zingen, en ook dat maakt hij in deze musical meer dan waar, meteen al aan het begin, bij zijn subtiele, enerverende uitvoering van ‘Als ik nou eens rijk was’. Kwetsbaar en ingetogen is hij in ‘Is dit liefde?’, het duet met Tevye’s vrouw Golde.
Met zijn vertolking van Tevye, uit deze meer dan vijftig jaar oude musical, past hij in een roemrijke traditie – en hij doet bepaald niet onder voor zijn illustere voorgangers.
De jury kent de John Kraaijkamp Musical Award voor Beste Mannelijke Hoofdrol in een Grote Musical van harte toe aan Thomas Acda voor zijn rol van Tevye in Fiddler on the roof.
Vrouwelijke hoofdrol in een kleine musical
Marjolijn Touw
Marjolijn Touw is al zo lang zo vanzelfsprekend een vaste waarde in musicalland, met vanzelfsprekende kwaliteit en professionaliteit, dat je soms bijna zou vergeten hoe goed ze is. In Was Getekend, Annie M.G. Schmidt is haar spel zo onontkoombaar dat het dit keer wel tot een verzilvering in de vorm van een Award móest leiden.
Want wat Touw in deze voorstelling doet is razend knap: ze speelt een strenge moeder die met strakke hand regeert en van geen wijken wil weten, maar intussen toch geen karikatuur wordt en zelfs compassie weet op te wekken, omdat voelbaar wordt hoezeer zij ook het product is van haar eigen verleden en omstandigheden. Deze moeder van Annie M.G. Schmidt lijkt soms meedogenloos, maar krijgt ook veelbetekenend reliëf door het spel van Touw – bijvoorbeeld op het moment dat ze in de trein onderweg is naar Annie en, zich niet bewust van wie er precies tegenover haar zit, bijkans uit haar voegen barst van onderdrukte trots over wat haar dochter heeft bereikt.
Voeg daarbij haar ongekende gevoel voor timing en haar overtuigende en imponerende zangkwaliteiten – en volstrekt duidelijk is waarom de jury zo graag Marjolijn Touw wil eren met de Musical Award voor Beste Vrouwelijke Bijrol in een Grote Musical.
Mannelijke bijrol in een kleine musical
Han Oldigs
Een imposant musicaljaar voor Han Oldigs: hij figureerde als buurman in een vaarwelfilmpje in de musical Vamos!, maakte indruk in de verschillende rollen die hij in Snorro speelde, en overrompelde de jury met zijn spel in de musical My fair lady. Als vader van Elisa Doolittle is Oldigs in deze voorstelling weergaloos. Hij is indrukwekkend in zijn ‘smeekbede’ bij professor Higgins thuis, met –in zijn spel- een goed gedoseerde mix van geslepenheid, oprecht gevoel van eigenwaarde, en overlevingsdrift. Fraai benard is zijn spel als hij –vlak voor het aanstaande huwelijk van Alfred- nog één keer aan het naderende keurslijf wil ontsnappen. En over all maakt Oldigs volkomen waar hoe ingewikkeld voor een man als Alfred de worsteling met het burgermansfatsoen kan zijn.
Oldigs zingt goed, beweegt mooi volks-koddig, en maakt, terwijl het gevaar van een stereotiepe typering op de loer ligt, een karakter van vlees en bloed van Alfred Doolittle. Op elk moment in de voorstelling is glashelder dat Oldigs precies weet wat hij speelt, en waaróm – met groot inlevingsvermogen.
De Musical Award voor Beste Mannelijke Bijrol in een Grote Musical kent de jury unaniem toe aan Han Oldigs voor zijn spel in My fair lady.
Aanstormend Talent
Jacob de Groot
De jury zag de afgelopen jaren zelden een talent dat zo overtuigend de kwaliteiten, in alle opzichten, van een ‘aanstormend’ talent waarmaakte. Jacob de Groot levert in Fiddler on the roof een groot brevet van vermogen af: hij laat nu al, in het begin van zijn carrière, zien de uiteenlopende disciplines te beheersen die onlosmakelijk verbonden zijn met het musicalvak. Hij overtuigt als zanger, met een fraaie kraakheldere dictie; hij overtuigt als danser, met soepele, dartele bewegingen, met als bekroning een fraai Oekraïns verleidingsdansje; en hij overtuigt bovenal als acteur – niet altijd een vanzelfsprekendheid in musicalproducties. De Groot maakt indruk als de vrijzinnige rebel die schoon schip wil maken met tradities en zijn eigen weg kiest, en met kennis en verbaal machtsvertoon de hemel wil bestormen. Maar hij is ook op haast roerende wijze overrompelend als de schuchtere nerd die zich achter grote woorden en theorieën verschuilt als hij Hodel tot de zijne wil maken.
Dit is nog maar het begin – maar de jury heeft grote verwachtingen van Jacob de Groot in de toekomst, en kroont hem, in een jaar waarin hij de concurrentie redelijk ver achter zich liet, met genoegen tot beste Aanstormend Talent voor zijn rol in Fiddler on the roof.
Vrouwelijke hoofdrol in een kleine musical
Renée van Wegberg
Hoe doe je dat? Liesbeth List spelen, in een musical, terwijl het grote voorbeeld (gelukkig) nog in leven is en zelfs de première bijwoont? Renée van Wegberg is trouw aan de grootse Nederlandse zangeres, in Liesbeth List de Musical, en vertolkt haar met allure, respect en vanzelfsprekende souplesse – en meer dan dat. Haar stem, met zorgvuldige dictie, en haar zangkwaliteiten, met een timbre dat de stem van List zeer dicht nadert en haast evenaart, maken grote indruk. Haar spel overtuigt, in de beste List-traditie, met die -al dan niet gespeelde- merkwaardige verstrengeling van onzekerheid en zelfverzekerdheid. Van Wegberg speelt List en lijkt op List – maar zet bepaald niet een voor de hand liggende imitatie neer. Ze maakt grote indruk als ze List speelt die Edith Piaf speelt, en zorgt voor een hoogtepunt in het voorbije Nederlandse musicaljaar met de vlekkeloze en diep roerende vertolking van een van Lists lijfliederen, De verzoening. Natuurlijk is er maar één echte Liesbeth List, maar met haar spel en zang in Liesbeth List de Musical brengt Renée van Wegberg een groots en meeslepend eerbetoon aan een van onze grootse zangeressen. Goeddeels op eigen kracht ook, zo lijkt het: met haar prestatie tilt zij deze musical -zowat in haar eentje- naar een niveau dat Liesbeth List recht doet.
De jury kent de Award voor Beste Vrouwelijke Hoofdrol in een Kleine Musical, in een sterk deelnemersveld met stevige concurrenten, van harte toe aan Renée van Wegberg voor haar hoofdrol in Liesbeth List de Musical.
Mannelijke bijrol in een kleine musical
Tibor Lukács
Vorig seizoen maakte Tibor Lukács zijn debuut in een musical, Chez Brood, met een onnavolgbare vertolking van dichter Jules Deelder. In Snorro gaat hij nog een paar stappen verder, en laat hij als acteur die eerder naam maakte in voorstellingen, tv-series en films, op indrukwekkende wijze zien hoe veelzijdig zijn talent is en zijn vermogen om razendsnel te transformeren. Hij is een overtuigende Don José, met aardappel in de keel, die ondanks alles toch het beste voorheeft met zijn zoon Snorro. Met grootse stemsouplesse is hij geestig als de gier die victorie kraait maar intussen moe wordt van zichzelf. Maar bovenal overtuigt Lukács als El Commandante, met verbluffende timing en mimiek, en met een enkele oogopslag of grijnslach naar het publiek die een hele wereld verraadt. Doorzichtig haantjes-achtig is hij dan, met een zelfoverschatting die zijn weerga niet kent, en tegelijkertijd lijkt hij zich, tussen de regels door, bewust van zijn beperkingen – al worden die nooit benoemd of uitgevent. Lukács beweegt zich, met vanzelfsprekend gemak, behendig over het podium, en overtuigt in de schermscènes die hij speelt. Groots is de scène waarin hij met stand-upcomedy-allure, zonder blikken of blozen, in vele uiteenlopende talen dezelfde anekdote vertelt.
De komst van Lukács naar het domein van de musical is een aangename verrassing én een verrijking; de jury hoopt op meer in de toekomst. De Musical Award voor Beste Mannelijke Bijrol in een Kleine Musical gaat naar Tibor Lukács voor zijn rollen in Snorro.
Vrouwelijke bijrol in een kleine musical
Annick Boer
In Tina, de musical is Annick Boer het stralende middelpunt met haar droogkomische, geestige en semi-onnadrukkelijke spel. Het is haar handelsmerk: met relativerende terzijdes op cruciale momenten de aandacht afdwingen.
In het ontluikende, zinderende liefdesverhaal van The Bridges of Madison County komen die kwaliteiten optimaal tot hun recht. Annick Boer speelt daarin de spiedende, oplettende en praatzieke buurvrouw van Francesca, die om de haverklap nieuwsgierig aan de bel trekt, maar ze maakt van Marsha allesbehalve een clichématige karikatuur. Boer maakt invoelbaar hoezeer Marsha het hart op de goede plek heeft, en dat zij het nodige beleeft aan het leven dat Francesca tijdelijk leidt – haar eigen man brengt haar bepaald niet het avontuur waarop ze nog zou hopen.
Annick Boer beschikt over een groot gevoel voor timing – bijvoorbeeld als ze zelf maar weer, voor de zoveelste keer, de antwoorden geeft op de vragen die ze haar man zojuist heeft gesteld. Ze is in haar spel zowel geestig als roerend, juist ook omdat ze duidelijk maakt dat achter Marsha’s babbelzieke gedrag een wereld vol verlangens schuilgaat. Boer zingt prachtig –bijvoorbeeld wanneer ze als serveerster de illusie van de liefde bezingt- en blijft overeind tegenover de excellent spelende René van Kooten en Lone van Roosendaal. De Musical Award voor Beste Vrouwelijke Bijrol in een Kleine Musical kent de jury van harte toe aan Annick Boer voor haar rol in The Bridges of Madison County.
Mannelijke hoofdrol in een kleine musical
Stanley Burleson
Stanley Burleson heeft, als het om Nederlandse musicals gaat, een grote staat van dienst. De laatste jaren profileert hij zich wat meer als choreograaf dan als acteur, danser en zanger –hij bedacht dit jaar, met succes, de choreografie en staging voor Was Getekend, Annie M.G. Schmidt-, maar in From Sammy with love treedt hij weer nadrukkelijk op de voorgrond – en hóe.
In deze voorstelling, die een lofzang wil zijn op de nalatenschap en het vakmanschap van Sammy Davis Jr., laat Burleson zien hoe veelzijdig zijn talent nog altijd is, met een volkomen vanzelfsprekende samensmelting van zang, spel en lenige dans. Met groot gemak treedt hij zijn publiek tegemoet – al voor aanvang van de voorstelling als hij een aantal theaterbezoekers op de eerste rijen adresseert. Hij is, bolhoedje op, een overtuigende Davis Jr., bijvoorbeeld als hij stoned, tijdens een concert, tot woede van zijn publiek, slechts één nummer zingt.
Maar in deze voorstelling voegt Burleson nog iets aan toe aan zijn vakmanschap. Hij maakt overtuigend duidelijk én voelbaar dat de thematiek van Sammy Davis’ verhaal –die het lang zwaar te verduren had vanwege zijn huidskleur- hem zeer ter harte gaat, en dat er voor hem iets op het spel staat. De persoonlijke verhalen die hij vertelt over zijn verleden –de benepen blikken uit de buurt, de vrijzinnigheid van zijn moeder, de boosheid om een Volkskrant-recensie die ooit meldde dat hij niet Creools genoeg zou zijn om geloofwaardig te zijn- maken de voorstelling urgent. Roerend en geestig is zijn verhaal over het bezoek van zijn moeder aan een concert van Fats Domino, waarbij zij de vader van Burleson ontmoette. En nooit is Burleson moralistisch of sentimenteel.
Het siert hem dat hij voet bij stuk hield en erin geslaagd is de voorstelling te maken die hij al zo lang wilde maken, over een onderwerp dat actueel is en dat hij actueel máákt, met de souplesse van een vakman die door de wol geverfd is, maar die nu ook een persoonlijk statement niet schuwt.
Alleen al daarom bekroont de jury deze vitale veteraan graag. De Musical Award voor Beste Mannelijke Hoofdrol in een Kleine Musical gaat naar Stanley Burleson voor zijn rol in From Sammy with Love.
Beste vormgeving/toneelbeeld
Marjolein Ettema
In Into the woods is theater wat theater moet zijn: er wordt een zinnenprikkelende wereld opgeroepen met beperkte middelen, en suggestie en verbeelding zijn er oppermachtig. Je denkt meer te zien dan er feitelijk te zien is, en dat doet recht aan wat theater bij uitstek kan doen: het vieren van de magie, en je laten geloven in een wereld die niet bestaat. Dat is vooral de verdienste van Marjolein Ettema, die niet alleen voor My fair lady het decor ontwierp maar ook voor Into the woods, en in deze productie zichzelf overtreft. Een groot aantal hangende touwen verbeeldt, met gemak, een immens sprookjesbos waarin je verdwalen kunt, en dat ook beschutting biedt aan het orkest. Dankzij het uitgekiende lichtplan van Marc Heinz wordt daarbij een peilloze diepte gesuggereerd. Dat bos komt bovendien in beweging, en schudt op zijn grondvesten als de reus ‘ten tonele’ verschijnt. Speels en spitsvondig zijn ook andere in het oog springende elementen die Ettema bedacht: de reuzenbonenstaak die tot in de hemel reikt, de koe van Sjaak die een levensechte koe is, maar intussen gewoon van hout is en op wieltjes staat. En en passant voorwerpen verorbert die ook weer gewoon worden weggegooid.
Creatief en inventief is wat Marjolein Ettema bedacht en gemaakt heeft, en zij zorgt ervoor dat Into the woods grensverleggend theater wordt waarin niets is wat het lijkt. Het is bovendien geen sinecure om een decor te bedenken voor een musical die eigenlijk alleen als ‘concertante’ kan worden uitgevoerd en waarbij ook nog eens vijftien musici op het toneel zitten. Maar het is Ettema in alle opzichten gelukt. De jury beloont haar dan ook met een Musical Award voor Beste Vormgeving/Toneelbeeld.
Beste regie/choreografie
Daan Wijnands
De marathon, naar de gelijknamige film, is een van de meest vernieuwende musicalproducties van de afgelopen jaren en daaraan draagt de choreografie van Daan Wijnands in hoge mate bij.
Hoogtepunt is het fysieke machtsvertoon, door lijven die de tand des tijds niet altijd meer kunnen doorstaan, op de lopende banden (of beter: loopbanden) die op het toneel verschijnen. Maar ook op andere momenten blijkt hoe vindingrijk, speels en adequaat de choreografie van Wijnands is. Nergens schiet hij zijn doel voorbij: wat hij bedacht past bij de mannen die de garage bevolken: weinig elegant zijn ze, en al op leeftijd, met een motoriek die geen uitzicht biedt op grootse sportieve prestaties – en toch verleidt Wijnands ze tot een geloofwaardige uitputtingsslag, met gelijke tred, die nog ontroert ook.
Dartel, levendig en energiek: dat is de choreografie van Wijnands, de hele voorstelling door – als de acteurs in de weer zijn met elastische banden, als ze een boksring bouwen waarin ze het tegen elkaar opnemen, als ze een ‘stormbaan’ creëren. Mooi is de dartele dans met de dranghekken, en geestig de plotselinge beweging, van links naar rechts, tijdens de verjaardagsvisite, die de tekst die op dat moment gezongen wordt extra kracht geeft. En de ‘spontane’ dans in de kapsalon is een dans waaraan je als toeschouwer zó mee wilt doen, met of zonder spagaat.
Wijnands doet op zo’n moment een haast roerend statement: het zichtbare plezier dat de acteurs met hun niet al te strakke lijven beleven imponeert misschien wel meer dan een perfect uitgevoerde dans door getrainde jeune premiers.
Daan Wijnands heeft een grote staat van dienst in het musicalvak en ontwierp dit jaar ook de choreografie voor Snorro. Hoog tijd dat hij voor zijn werk, en meer in het bijzonder voor wat hij in De Marathon tot stand bracht, beloond wordt met een Musical Award in de categorie Beste Regie / Choreografie.
Beste muziek/arrangementen
Thomas Acda & David Middelhoff
Een compleet nieuwe score maakten Thomas Acda en David Middelhoff voor De Marathon, en het resultaat is verbluffend. Hun muziek is swingend, eigentijds, en gevarieerd, en past wonderwel bij het verhaal van de bonkige Rotterdammers met het hart op de goede plek. Acda en Middelhoff, die al samenwerken sinds de hoogtijdagen van het duo Acda & De Munnik, schuwen het experiment en risico’s niet, putten uit uiteenlopende muziekstijlen – en zorgen intussen toch voor muzikale samenhang.
Elementen uit soulmuziek, carribean feestmuziek, jazz, gospel, reggae: het komt allemaal voorbij, zonder dat het geheel een ‘voor elck wat wils’-achtige potpourri wordt. Melodieus, ‘poppy’ en onconventioneel is het, wat ze maakten, en ze zorgen met hun vanzelfsprekende muzikale waaier van stijlen voor een opfrisbeurt van de musical. Een instant-evergreen als ‘Dit is mijn huis’ wordt ook een roerend Leitmotiv, op het moment dat het lied, met muzikale Turkse invloed, flardsgewijs hernomen wordt. En de –door Acda geschreven- teksten van de liedjes sluiten bij dit alles naadloos aan: uitdagend en poëtisch tegelijk, met toegankelijke volzinnen die zich meteen in je hoofd verankeren.
De jury hoopt van harte dat Thomas Acda en David Middelhoff zich nóg eens aan de ‘partituur’ voor een musical wagen, en kent hen de Musical Award toe in de categorie muziek/arrangementen.
Beste script/liedteksten/vertaling
Dick van den Heuvel
Wat kun je nog over Annie M.G. Schmidt vertellen wat het doorsnee publiek, met zijn grote bewondering voor de schrijfster, niet al weet? Alle Nederlanders groeiden op met het werk van Schmidt, en hebben haar rebelse, anarchistische natuur lief. Schmidt wist als geen ander hoe ze de media moest bespelen, met oneliners en opmerkingen die getuigden van een vrijzinnige geest. Maar daarachter ging ook een vrouw verborgen met onzekerheid en twijfels over mannen en haar uiterlijk, en met een tamelijk complexe relatie met haar zoon. Het is precies die vrouw die in Was Getekend, Annie M.G. Schmidt tot leven wordt gewekt. Dick van den Heuvel baseerde zich voor het script op de biografie Anna van Annejet van der Zijl, en dat doet hij met verve. De vondst -door zoon Flip- van een briefwisseling tussen zijn ouders in een doos op zolder is daarbij een goed gekozen vertrekpunt voor het verhaal van de voorstelling.
Dat realiteiten uit verschillende tijdvakken met elkaar vervlochten zijn is een vondst die wonderwel werkt: het geeft de Annie-op-leeftijd de gelegenheid terug te blikken en, in geloofwaardig Schmidt-‘jargon’, commentaar te leveren op eerdere periodes uit haar leven. En het zorgt voor dynamiek en rafel –en soms ook de nodige hilariteit- als de Annie’s met elkaar in conclaaf gaan of zelfs de confrontatie opzoeken.
Het script van Was Getekend, Annie M.G. Schmidt is allesbehalve voorspelbaar en wil niet, met een gemakzuchtige knieval voor de schrijfster en haar ongebreidelde geest, pleasen. Steeds meer wordt duidelijk hoezeer Schmidt ook maar een mens van vlees en bloed was dat door onzekerheden werd gehinderd en naar geborgenheid zocht, en intussen in haar schrijverschap de vrijheid vond. Met name dat laatste is een sterk punt in het script van Van den Heuvel: het is een lofzang op de verbeelding en de taal, omdat je daardoor een werkelijkheid kunt liegen die misschien wel veel mooier is dan de werkelijkheid zelf.
Met groot genoegen kent de jury de Musical Award in de categorie Script / Liedteksten / Vertaling toe aan Dick van den Heuvel voor zijn script van Was Getekend, Annie M.G. Schmidt.
Beste musical groot
Was Getekend, Annie M.G. Schmidt
De makers van de musical Was Getekend, Annie M.G. Schmidt baseerden zich voor hun verhaal op de biografie Anna van Annejet van der Zijl, en maken daarmee een duidelijke, gedurfde keuze. Ze vertellen niet het verhaal van de anarchistische, vrijzinnige Annie Schmidt die conventies met voeten trad en met geestige oneliners bij openbare optredens de lachers op haar hand kreeg. Ook is de musical geen voor de hand liggende lofzang op de gedichten en kinderboeken waarmee hele generaties in Nederland opgroeiden. Voorspelbare nostalgie wordt geschuwd, maar dat wil niet zeggen dat de makers zich niet bewust zijn van het verleden van de schrijfster. Integendeel: de vervlechting van uiteenlopende realiteiten, in verschillende perioden, en de daarbij passende ontmoetingen tussen drie Annie’s biedt een uitgelezen kans op gis commentaar, rafel en ontroering.
In deze met meesterhand door Paul Eenens geregisseerde speelse én roerende voorstelling wordt Annie Schmidt een vrouw met een verhaal dat voor velen herkenbaar zal zijn, en waarin vakkundig achter de façade wordt gedoken van een geslaagd, succesvol leven – ook de beroemde schrijfster worstelde haar leven lang met mannen, onzekerheden over het uiterlijk en een complexe relatie met haar zoon. Des te meer soelaas bood haar het domein van de verbeelding: in haar schrijverschap kon ze een wereld creëren die mooier was dan de realiteit van alledag. Dat laat Was Getekend, Annie M.G. Schmidt mooi zien, in betekenisvolle, soms hilarische scènes, zoals die waarin de jonge Annie achter de typmachine zit en de oudere Annie intussen vellen met tekst aan hoorspelacteurs overhandigt. Hilarisch is de scène met het twistgesprek tussen Jip, Janneke en zoon Flip.
Lof heeft de jury ook voor het vernuftige, niet-voorspelbare gebruik van Annie-evergreens in deze voorstelling. Was Getekend is bepaald geen gemakzuchtige ‘best of’ geworden, met ruimte ook voor minder bekend werk van de schrijfster. Aparte melding wil de jury tenslotte graag maken van de grootse prestatie die het goed op elkaar ingespeelde ensemble levert: het krijgt alle kansen om ook in bijrolletjes te excelleren en laat nergens een steek vallen.
Was Getekend, Annie M.G. Schmidt is een lofzang op taal en verbeelding, en een eerbetoon aan een van onze grootste iconen, die ook nog eens aan de wieg stond van de Nederlandse musicaltraditie, en is daarmee ook een lofzang op de musical zélf. Van harte beloont de jury Was Getekend, Annie M.G. Schmidt met de Musical Award voor Beste Grote Musical.
Beste musical klein
Adèle, Conny, Jasperina – De grote drie
Adèle, Conny, Jasperina – De grote drie is typisch zo’n musical waarbij het moeilijk is om er één prestatie uit te lichten, omdat het samenspel van alle inspanningen hier tot een unieke resultaat leidt en het geheel nog meer is dan de som der delen.
Allereerst is daar de grootse prestatie van de drie actrices die aan elkaar gewaagd zijn: Frédérique Sluyterman van Loo speelt een gedistingeerde onderhuids-vileine Conny Stuart en zingt een prachtige versie van ‘Het is over’; Hanneke Drenth is een uitgesproken, allurerijke Jasperina de Jong die excelleert in ‘De Minutenwals’; Ellen Pieters is een formidabele Adèle Bloemendaal met perfecte timing, een mens van vlees en bloed van wie de tragiek gaandeweg steeds voelbaarder wordt. Zij leverde ook tekstbijdragen aan deze voorstelling: ongetwijfeld was zij (mede-)verantwoordelijk voor een aantal herkenbare, volstrekt overtuigende Adèle-oneliners, en voor de terecht in het script verwerkte fascinatie van Adèle voor filosofen en literaire grootmeesters als Dostojevski. Het script gaat sowieso veel verder dan rake typeringen en neigt, in de uitwerking van de karakters -ook met dank aan de stijlvolle regie van Paul van Ewijk- nooit naar al te herkenbare imitaties. Sterker nog: het verhaal van Adèle, Conny, Jasperina – De grote drie durft te schuren, duikt achter de façade van het leven in de schijnwerpers, en laat, in een setting die in werkelijkheid nooit heeft plaatsgevonden, ook overtuigend zien waartoe een confrontatie tussen de diva’s zou hebben kunnen geleid. En hoe prachtig hun samenzang dan zou hebben geklonken.
Daarbij zijn op volstrekt niet-voorspelbare wijze de grootste successen van de zangeressen/comediénnes in het script verweven, soms verrassend listig (de carnavalskrakers van Adèle!), soms veelbetekenend flardsgewijs (de opening met hun grootste hits!), soms in een magistrale overgang, zoals die naar de door Sluytermann van Loo gezongen Conny Stuart-evergreen Wat voor weer zou het zijn in Den Haag?. Steeds opnieuw maken daarbij de arrangementen van meesterpianist Nico van der Linden grote indruk.
Deze kleine musical, die met beperkte middelen het maximale bereikt, is daarmee ook een lofzang op Nederlands cultuurgoed. Het zingt de lof van drie onvergetelijke grandes dames van het toneel, maar ook van hun liederen, en niet in de laatste plaats van hun tekstdichters. Werd het werk van grootmeesters als Hans Dorrestijn, Frans Mulder en Jan Boerstoel maar veel vaker uitgevoerd, denk je als je deze musical hoort en ziet, en hadden zij in deze tijd maar veel meer navolgers.
De jury was af en toe ook tot tranen toe geroerd, dankzij de meesterlijke vertolkingen van meesterlijke liedteksten, en bekroont Adèle, Conny, Jasperina – De grote drie van harte als Beste Kleine Musical.
Special award
Ensemble On your feet!
De jury van de Musical Awards beoordeelt een hoop creatieve prestaties: van toneelbeeld, licht en geluid tot script, vertaling, muziek en regie. Ook choreografen kunnen door de jury worden gelauwerd. Maar voor de zangers en dansers die hun werk in een ensemble uitvoeren, en die vaak ook swing of understudy zijn en dus uitzonderlijk hard moeten werken om in alle opzichten op het hoogste niveau te kunnen presteren, bestaat geen categorie.
En dat terwijl de jury het voorbije jaar zeer onder de indruk was van de prestaties van een aantal ensembles. Gelukkig heeft de jury sinds dit jaar de mogelijkheid om een Special Award uit te reiken aan een persoon of groep die een uitzonderlijke prestatie heeft geleverd, en niet al is voorgedragen door een producent.
Diep onder de indruk was de jury afgelopen seizoen bijvoorbeeld van de ensembles van My fair lady en Was Getekend, Annie M.G. Schmidt. Maar meer nog dan in deze voorstellingen vormt in On your feet! het zingende en dansende ensemble de zinderende spil van de musical. Deze meer dan twintig uiterst vitale, talentvolle zangers en dansers zijn -misschien nog wel meer dan de acteurs en actrices in hoofd- en bijrollen- de echte sterren van de show. Ze overtuigen in opzwepende Zuid-Amerikaanse ritmen én op houten slippers, ze leveren perfecte samenzang, ze bruisen van energie en imponeren als ‘secondanten’ van Gloria Estefan als ze na haar auto-ongeluk haar come-back maakt tijdens een tv-gala. Van ongekend hoog niveau is het, wat ze doen, en, ook niet onbelangrijk in deze musical die ook over immigratie en uitgesloten-zijn gaat: ze vieren op volkomen vanzelfsprekende wijze multiculturele diversiteit.
De zangers en dansers van het ensemble On your feet! tillen met de visuele opwinding en het spektakel dat zij brengen de musical naar een hoger plan. Met de prijs die hen wordt toegekend wil de jury ook alle andere dansers en zangers in ensembles eren die topsport bedrijven, anders dan de hoofd- en bijrollen niet per definitie op de voorgrond staan, maar intussen wel de solide basis van een voorstelling vormen.
De allereerste Special Award gaat namens de jury van ganser harte naar het voltallige ensemble van de musical On your feet!
